- հայ
- |
- eng
- |
- կայքի քարտեզ
- |
- որոնում
- |
ՀՀ Կառավարությունն իր կենսաթոշակային համակարգի բարեփոխումների հայեցակարգում ամրագրում է, որ կենսաթոշակային համակարգը նախկին տեսքով պահպանելը ոչ միայն կարող է խորը ճգնաժամի հանգեցնել, այլև երկրի սոցիալ-տնտեսական զարգացմանը խոչընդոտել:
Այսօր իրավամբ կարող ենք արձանագրել, որ կենսաթոշակային համակարգին մեզանում համակողմանի անդրադարձ, ըստ էության, մինչև այսօր չի կատարվել: Արդյունքում այն շարունակում է դոփել հիմնականում մերժված, իսկ ներկայում նաև կենսաթոշակային «արդարությունը» խաթարող սկզբունքներով:
Հարկային դաշտում ցանկացած, թեկուզ և փոքր փոփոխություն, որպես կանոն, հանգեցնում է լայն արձագանքների, քննարկումների, բողոքների կամ առաջարկությունների: Մինչդեռ երբ բարձր պետական մակարդակով նշվում է, որ կենսաթոշակային բարեփոխումները խիստ հրատապ են և որ այն մնացած ոլորտների բարեփոխումներից էապես հետ է մնում, այս բարեփոխումները, չգիտես ինչու, այդպես էլ չեն հայտնվում քաղաքականության օրակարգի և հանրային քննարկումների կիզակետում:
Խորհրդային տարիներին մարդկանց աշխատավարձերի տարբերությունը մեծ չէր, գործազուրկներն էլ չնչին տոկոս էին կազմում, և կենսաթոշակային համերաշխության վրա հիմնված համակարգը լիովին բավարարում էր «արդարության» ընկալման համար: Նույնիսկ ԽՄ փլուզումից տարիներ անց էլ այսօրվա թոշակառուները չեն բողոքում տարբեր թոշակառուների հանդեպ նույնանման մոտեցում ցուցաբերելուց. հիմնական բողոքը թոշակի ցածր մակարդակն է:
Ներկա ազատ շուկայական հարաբերությունների պայմաններում մարդիկ էականորեն տարբեր աշխատավարձեր են ստանում, և նրանց աշխատավարձի հաշվարկից ելնելով` կենսաթոշակային ապահովագրական վճարները նույնպես տարբեր են: Արդեն իսկ կան ապագա թոշակառուներ, որոնց ներկա աշխատավարձից վերջին 5 տարում ապահովագրական հիմնադրամ այնքան գումար է փոխանցվել, որը, գործող համակարգի պայմաններում, արդեն իսկ չի կարող փոխհատուցվել նրանց թոշակի անցնելուց հետո մինչև կյանքի վերջ: Որքան գնում, անարդարության սեպն այնքան խորանում է: Տարիներ անց, երբ այսօրվա աշխատողները դառնան թոշակառու և վերափոխված կենսաթոշակային համակարգը շարունակի պարունակել անարդարության տարրեր, կամ մարդիկ տեսնեն, որ չարչարանքով վաստակած իրենց գումարներն ի չիք են եղել, բողոքի լուրջ ալիք կբարձրանա, ինչը հնարավոր է կանխել այսօր: Ճանապարհը մեկն է` բարեփոխումների ճիշտ սցենար ընտրելը:
Մի համակարգից մյուսին անցնելը որոշակի ծախսեր է պահանջում: Խոսքը ներկայում աշխատող սերնդի ուսերին դրվելիք կրկնակի բեռի մասին է, երբ մի կողմից նրանք պետք է «վճարեն» իրենց ապագա թոշակների համար, իսկ մյուս կողմից` ապահովեն այսօրվա թոշակառուների թոշակները: Նշված ծախսերը տարբեր կերպ կարող են արտահայտվել` հանրային ծախսերի կրճատում, հարկերի բարձրացում, այլ աղբյուրներից մուտքերի ապահովում և այլն: Այս հանգամանքը լրջագույնն է կենսաթոշակային բարեփոխումների համատեքստում, ուստիև պահանջում է լայնամասշտաբ հանրային քննարկում և սերունդների միջև համաձայնության ձեռքբերում: Այսօրվա կենսաթոշակները ցածր են Հայաստանում: Սա ցավալի է, սակայն միևնույն ժամանակ նշանակում է, որ բարեփոխման բեռը նույնպես թեթև կլինի: Այս հանգամանքն է ստիպում մասնագետներին պնդելու, որ Հայաստանում, ի տարբերություն շատ երկրների, կենսաթոշակային բարեփոխումները կանցնեն առանց էական «ցավերի» և միակ խնդիրը մնում է պարզել, թե ինչ ընդգրկվածությամբ կատարել բարեփոխումները և ինչպիսի սցենար ընտրել:
Բազմաթիվ գործոններ ու ցուցանիշներ պիտի հաշվի առնել` որոշելու համար, թե ինչպիսի կենսաթոշակային բարեփոխում պիտի անել: Գործոնների այդ բազմազանությունն ստիպում է տարբեր սցենարներ մշակել, որոնցից էլ հենց անհրաժեշտ կլինի ընտրել հետագա բարեփոխումների մոդելը և ընդգրկվածությունը: Ոգևորիչ է, որ նման հաշվարկներ այսօր արվում են: Միջազգային քաղաքականության և հետազոտությունների հայկական խումբը (www.armpolicyresearch.org) պատրաստվում է դեկտեմբերին հանրության ներկայացնել զարգացման երկու սցենար, որոնցից կարելի կլինի ընտրություն կատարել: Սցենարները հնարավորություն են ընձեռելու ոչ միայն գնահատել կենսաթոշակային ապահովագրական ֆոնդի հետագա զարգացումները թվային տեսքով, այլև տեղեկատվության մեծ աղբյուր են հանդիսանալու երկրի հետագա մակրոտնտեսական քաղաքականությունը համապատասխանեցնելու համար:
Կենսաթոշակային բարեփոխումները, թերևս, դուռ կբացեն նրանց համար, ովքեր աշխատում են ստվերից դուրս, ում աշխատավարձը ձևակերպվում է այնքան, որքան գումար նա իրականում ստանում է: Այս բարեփոխումների առաջնային աջակիցները կլինեն օրինական, ստվերից դուրս դաշտում գտնվող բոլոր սուբյեկտները: Արագ և նպատակային կենսաթոշակային բարեփոխումներ իրականում շատ ավելի դրական հետևանքներ կարող են ունենալ, քան վաղօրոք հնարավոր է պատկերացնել, ինչն ամբողջությամբ փոխհատուցելու է բարեփոխման անցումային ծախքերը: Այն կարող է դառնալ ստվերային տնտեսության վերացման ևս մեկ կարևոր խթան` ավելի արդյունավետ կերպով իրողություն դարձնել այն, ինչ ոչ մի հարկային վարչարարություն ի վիճակի չէ անել:
Համառոտագիրը մշակվել է ՄԶՄԿ 2005թ-ի նոյեմբերի 11-ի «Կենսաթոշակային համակարգի բարեփոխումները Հայաստանում» թեմայով քննարկման մասնակիցների կողմից արտահայտված կարծիքների հիման վրա: Կլոր սեղանին մասնակցում էին անկախ վերլուծաբաններ, պետական պաշտոնյաներ, միջազգային կառույցների ներկայացուցիչներ: Քննարկումը կազմակերպվել էր Ֆրիդրիխ Էբերտի հիմնադրամի աջակցությամբ:
2024թ. հունվարի 30-ին Վայք խոշորացված համայնքի մի շարք բնակավայրերի ավելի քան 90 բնակիչներ քննարկեցին Վայք խոշորացված համայնքի, մասնավորապես, երիտասարդների կարիքներից բխող զարգացման հինգ ծրագիր, որոնք ՄԶՄԿ-ն մշակել էր Վայքի համայնքապետարանի, Վայքի «Solution HUB» ՀԿ-ի և կազմակերպության շահառու երիտասարդների հետ սերտ համագործակցությամբ։ Քննարկման արդյունքներն ամփոփված են սույն զեկույցում (հասանելի է միայն հայերեն)։
ավելին >>Մարդկային զարգացման միջազգային կենտրոնը (ՄԶՄԿ) «Հայաստանի քաղաքացիական կրթություն և մասնակցություն» ծրագրի շրջանակներում մշակել է համայնքային որոշումների կայացման գործընթացներում երիտասարդների մասնակցության մշտադիտարկման համակարգ։ Մշտադիտարկման համակարգը հնարավորություն է տալիս մարզային համայնքներում երիտասարդների առցանց հարցման միջոցով պարզել որոշումների կայացմանը մասնակցության հնարավորությունների վերաբերյալ երիտասարդների իրազեկվածությունը, մասնակցության մակարդակը և դրսևորումները, մասնակցության հնարավորություններով և արդյունքներով երիտասարդների բավարարվածությունը։
ավելին >>
«Քաղաքացիական կրթություն և մասնակցություն» ծրագիր
ԵՐԻՏԱՍԱՐԴԱԿԱՆ ԷՔՍՊՈ «Երիտասարդ, ակտիվ, լսելի» Նոյեմբերի 24-26, 2023, Երևան, Անի Պլազա Հյուրանոց
|
|
«Քաղաքացիական կրթություն և մասնակցություն» ծրագիրն իրականացնում է «Փրոջեքթ Հարմոնի Հայաստան» ՀԿ գլխավորած կոնսորցիումը, որի անդամներն են Մարդկային զարգացման միջազգային կենտրոնը (ՄԶՄԿ), Ժողովրդավարական կրթության հայկական կենտրոն-Սիվիտասը, Կրթական տեխնոլոգիաների ազգային կենտրոնը։ Ծրագիրը հնարավոր է դարձել ամերիկյան ժողովրդի աջակցությամբ՝ ԱՄՆ ՄԶԳ միջոցով: Ծրագրի մասին առավել մանրամասն կարելի է տեղեկանալ և նորություններին հետևել ծրագրի ֆեյսբուքյան էջում: |
Այս զեկույցը ներկայացնում է ԱՄՆ Միջազգային զարգացման գործակալության (ԱՄՆ ՄԶԳ) կողմից ֆինանսավորվող «Քաղաքացիական կրթություն և մասնակցություն» ծրագրի շրջանակում 2024թ․ օգոստոսի 13-ին Գավառ խոշորացված համայնքում կազմակերպված համահամայնքային երիտասարդական քննարկման արդյունքները։
«Քաղաքացիական կրթություն և մասնակցություն» ծրագրի նպատակն է բարելավել Հայաստանում ֆորմալ և ոչ ֆորմալ քաղաքացիական կրթության որակը՝ խթանելու Հայաստանում երիտասարդների հանրային ներգրավվածությունը և ժողովրդավարական գործընթացները։ Ծրագիրը ֆինանսավորվում է ԱՄՆ ՄԶԳ կողմից և իրականացվում է «ՓԻ-ԷՅՉ Ինթերնեշնլ» կազմակերպության և իր ենթադրամաշնորհառուներ «Մարդկային զարգացման միջազգային կենտրոն» ՀԿ-ի, «Ժողովրդավարական կրթության հայկական կենտրոն-Սիվիտաս» ՀԿ-ի և «Կրթական տեխնոլոգիաների ազգային կենտրոն» ՊՈԱԿ-ի կողմից։
Այս զեկույցը ներկայացնում է ԱՄՆ Միջազգային զարգացման գործակալության (ԱՄՆ ՄԶԳ) կողմից ֆինանսավորվող «Քաղաքացիական կրթություն և մասնակցություն» ծրագրի շրջանակում 2024թ․ օգոստոսի 13-ին Գավառ խոշորացված համայնքում կազմակերպված համահամայնքային երիտասարդական քննարկման արդյունքները։
«Քաղաքացիական կրթություն և մասնակցություն» ծրագրի նպատակն է բարելավել Հայաստանում ֆորմալ և ոչ ֆորմալ քաղաքացիական կրթության որակը՝ խթանելու Հայաստանում երիտասարդների հանրային ներգրավվածությունը և ժողովրդավարական գործընթացները։ Ծրագիրը ֆինանսավորվում է ԱՄՆ ՄԶԳ կողմից և իրականացվում է «ՓԻ-ԷՅՉ Ինթերնեշնլ» կազմակերպության և իր ենթադրամաշնորհառուներ «Մարդկային զարգացման միջազգային կենտրոն» ՀԿ-ի, «Ժողովրդավարական կրթության հայկական կենտրոն-Սիվիտաս» ՀԿ-ի և «Կրթական տեխնոլոգիաների ազգային կենտրոն» ՊՈԱԿ-ի կողմից։