ՎԵՐԼՈՒԾԱԿԱՆՆԵՐ // 

Կենտրոնական բանկի անկախությունը և կառավարությունների ախորժակի զսպման կարևորությունը

09.11.2017

Կենտրոնական բանկ. ՀՀ վարչապետների մշտական գայթակղություն

2014 թվականի դեկտեմբերի 18-ին, ինֆլյացիոն ճնշման և դրամի արժեզրկման հզոր ալիքի օրերին, Երևանի խոշոր սուպերմարկետներում անձամբ գնագոյացման շտկումներ անող վարչապետ Հովիկ Աբրահամյանը «տեղն էր դնում» արտարժույթի փոխանակման կետերի աշխատողներին, իսկ մեկ օր առաջ էլ հրապարակված ՀՀ վարչապետի հայտարարության մեջ ասվում էր. «ՀՀ կառավարությունը շարունակում է հավատարիմ մնալ լողացող փոխարժեքի որդեգրված քաղաքականությանը»: Պարզ չէր, իհարկե, ինչ գործիքով է ՀՀ կառավարությունը հավատարիմ մնում մի քաղաքականության, որն իրականացնում է իրենից անկախ Կենտրոնական բանկը, կամ ինչ լծակներ նկատի ուներ վարչապետը, երբ փոխանակման կետերի աշխատակիցներին սպառնում էր լիցենզիայից զրկել։

2016 թվականի սեպտեմբերի 27-ին ՀՀ կառավարության մամլո ծառայությունը հաղորդագրություն է տարածում, որում կարդում ենք. «Վարչապետ Կարեն Կարապետյանի գլխավորությամբ և բանկային համակարգի ներկայացուցիչների մասնակցությամբ կառավարությունում տեղի է ունեցել խորհրդակցություն: Վարչապետը կարևորել է ոլորտի ներկայացուցիչների հետ հանդիպումը և ընդգծել, որ ակնկալում է գործնական, նաև ոչ ստանդարտ լուծումներ պարունակող առաջարկություններ...»։ Հանդիպման ֆոտոն էլ ուշագրավ էր՝ վարչապետն ու փոխվարչապետը սեղանի գլխին, Կենտրոնական բանկի նախագահը, խորհրդի անդամներն ու բանկերի կառավարիչները՝ աջ ու ձախ կողմերի շարքերով։ Կարծես Ազգային ժողովի հետ հանդիպմանը ԱԺ նախագահին ու պատգամավորներին էլ կամ հոգևոր դասի հետ հանդիպմանը Վեհափառին ու բարձրաստիճան եկեղեցականներին էլ նույնատիպ պրոտոկոլային դասավորություն կկարողանային առաջարկել կամ հայտարարել «Վարչապետը ակնկալում է գործնական, նաև ոչ ստանդարտ լուծումներ պարունակող առաջարկություններ»։

Սրանք երկու փոքր դրվագներ են այն բազմաթիվ դեպքերից, երբ Հայաստանի վարչապետները գիտակցված, բայց շատ դեպքերում նաև ենթագիտակցաբար, Կենտրոնական բանկի վրա իրենց իշխանությունը տարածելու հավակնություններ են հրապարակավ ցույց տվել։ Այլ հարց է, որ երբեք էլ որևէ հաջողության չեն հասել, որքան էլ ՀՀ կենտրոնական բանկն արտաքուստ համեստ է թվում։

Կենտրոնական բանկն անկախ է, գործադիր իշխանության ներկա և ապագա հարգարժա՛ն ներկայացուցիչներ

Կենտրոնական բանկի անկախության մասին շատ է խոսվել։ Բայց փորձը ցույց է տալիս, որ դրա մասին անընդհատ է պետք խոսել։ Փորձենք զուգահեռներ անցկացնել։

Որևէ երկրի ղեկավարի ցանկացած քայլ կարող է կանգնեցնել միայն մեկ կառույց՝ իր իսկ անվտանգության ծառայությունը։ Նա է, որ կարող է պետության գլխին արգելել ցանկացած հանդիպման գնալ կամ ինչ-որ միջոցառման մասնակցել, եթե տվյալներ ունի ռիսկայնության մասին և համարում է, որ վտանգ կա։

Որևէ երկրի կառավարության կողմից իրականացվող քաղաքականության համար էլ կա անվտանգության ծառայություն՝ տվյալ երկրի Կենտրոնական բանկն է։ Նա է, որ կարող է կանգնեցնել կամ իր գործիքներով զսպել անգամ լավ նպատակների ուղղված՝ կառավարության ցանկացած քայլ, եթե տվյալներ ունի ռիսկայնության մասին և համարում է, որ վտանգ կա։

Երկրների ղեկավարները շատ հաճախ տհաճությամբ են ընդունում իրենց անվտանգության ծառայությունների սահմանափակող որոշումները, որոնց պարտավոր են ենթարկվել։ Երկրների կառավարությունները երբեմն «ատամները կռճտացնելով» են ընդունում կենտրոնական բանկերի սահմանափակող որոշումները, բայց շատ ավելի հաճախ փորձում են իրենց «ենթարկեցնել» կենտրոնական դրամատներին՝ ենթագիտակցորեն չցանկանալով որևէ մեկի հետ կիսել տնտեսական քաղաքականության մենաշնորհի փառքն ու իշխանությունը։

Իսկ իրականությունն այն է, որ որքան դե ֆակտո պինդ ու անկախ է տվյալ երկրի կենտրոնական բանկը, այնքան պաշտպանված է նրա տնտեսությունը ամենատարբեր կատակլիզմներից։

Բաց նամակ գործադիր և օրենսդիր իշխանություններին

Հայաստանի խորհրդարանի յուրաքանչյուր նոր գումարման աշխատանքներն սկսելուց պատգամավորների հետ դրամավարկային քաղաքականության և բանկային համակարգի գործառույթների մասին ընդհանուր մեթոդոլոգիական քննարկում-սեմինարը բավական կարևոր կարող է լինել։ Միևնույն ժամանակ խորհրդարանում հստակ գիտակցում պետք է լինի, որ ապաքաղաքական կենտրոնական բանկն օբյեկտիվորեն չի կարող այնպիսի ինստիտուցիոնալ հենարան ունենալ պառլամենտում, ինչպիսին սովորաբար ունենում են կառավարությունները, մինչդեռ օրենսդրի կողմից կառավարության իրականացրած քաղաքականությունը վերահսկելու գործում անփոխարինելի դաշնակից է հենց Կենտրոնական բանկը։

Հայաստանի կառավարությունները պետք է սովորեն միշտ և ամեն քայլում հարաբերվել Կենտրոնական բանկի հետ որպես հավասարը հավասարի՝ դրամավարկային և հարկաբյուջետային քաղաքականությունների համադրումից մինչև հարաբերությունների ամենապարզ ձևական կողմ՝ բանկային համակարգի հետ աշխատանքը հասցնելով սեղանի երկու կողմում դեմ դիմաց նստած երկկողմ հանդիպումների՝ վարչապետ-ԿԲ նախագահ ձևաչափով։


Համառոտագիրը մշակվել է «Դրամավարկային ու ֆինանսական հատվածի հաղորդակցության ռազմավարության բարելավման» ծրագրի շրջանակներում 2017թ-ի նոյեմբերի 6-ին կայացած «Կենտրոնական բանկի անկախությունը և կառավարությունների ախորժակի զսպման կարևորությունը» թեմայով համատեղ քննարկման մասնակիցների կողմից արտահայտված կարծիքների հիման վրա: Քննարկմանը մասնակցում էին անկախ վերլուծաբաններ, պետական պաշտոնյաներ, միջազգային կառույցների ներկայացուցիչներ:

ՆՈՐՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ

15.03.2021

ՀՀ Ազգային ժողովին (ՀՀ ԱԺ) միջազգային զարգացման աջակցության, համակարգման և ՀՀ ԱԺ հետ միջազգային զարգացման գործընկերների համագործակցության քարտեզագրման փորձագետի ծառայություններ մատուցելու հետաքրքրության հայտ ներկայացնելու հրավեր

ՄԶՄԿ-ն Նոր Հայաստան՝ ժամանակակից խորհրդարան» ծրագրի շրջանակներում հրավիրում է հետաքրքրված ֆիզիկական անձանց կամ անհատ ձեռներեցներին՝ ներկայացնելու հետաքրքրության հայտ` ՀՀ ԱԺ կողմից միջազգային զարգացման գործընկերների հետ համագործակցությունը քարտեզագրելու, համագործակցության նոր հնարավորություններ բացահայտելու և այդ համագործակցությունը արդյունավետորեն համակարգելու, միջնաժամկետ և երկարաժամկետ հեռանկարում արտաքին օժանդակության օգտագործման ընդհանուր ռազմավարության համար անհրաժեշտ հիմնական տվյալներ հայթայթելու և համապարփակ զեկույց ներկայացնելու նպատակով։։

 ավելին >>
15.03.2021

Քաղաքական հաղորդակցության գործիքների արդյունավետության գնահատման փորձագետի ծառայություններ մատուցելու հետաքրքրության հայտ ներկայացնելու հրավեր

ՄԶՄԿ-ն «Նոր Հայաստան՝ ժամանակակից խորհրդարան» ծրագրի շրջանակներում նախատեսում է իրականացնել ՄԶՄԿ կողմից ներդրված և կիրառվող քաղաքական հաղորդակցության գործիքների արդյունավետության գնահատում, որի համար նախատեսում է ներգրավել կարճաժամկետ փորձագիտական օժանդակություն։

 ավելին >>
09.03.2021

«Կանաչ Գործարք» աշխատանքային խմբի առաջին տեսակոնֆերանս

2021թ. մարտի 3-ին տեղի ունեցավ «Լիսաբոն-Վլադիվոստոկ» նախաձեռնության շրջանակներում ստեղծված «Կանաչ Գործարք» աշխատանքային խմբի առաջին տեսակոնֆերանսը: Յոթ երկրների` Ավստրիա, Հայաստան, Գերմանիա, Իտալիա, Ղազախստան, Ռուսաստան և Ֆարանսիա, շրջակա միջավայրի և բիզնես ոլորտի ավելի քան 20 փորձագետներ, ինչպես նաև «Լիսաբոն-Վլադիվոստոկ» նախաձեռնությանը սատարող խոշոր բիզնես ասոցիացիաների ներկայացուցիչները քննարկեցին ԵՄ-ի և ԵԱՏՄ-ի կայուն զարգացման գործողությունների ներդաշնակեցմանն ուղղված ընդհանուր մոտեցումները, այդ թվում նաև մինչև 2050թ. ջերմոցային գազերի արտանետումների կտրուկ նվազման ուղղությամբ գործողությունները: «Լիսաբոն-Վլադիվոստոկ» նախաձեռնության խորհրդի նախագահ Ուլֆ Շնայդերը ընդգծեց. «Կանաչ գործարքը ԵՄ-ի և ԵԱՏՄ-ի միջև երկխոսություն սկսելու դռներ է բացում»: Տեսակոնֆերանսին մասնակցում էր ՄԶՄԿ-ի փորձագետ, կենսաֆիզիկոս, ուրբան միջավայրի, կայունության և կլիմայի փոփոխության մասնագետ Ոսկեհատ Իսախանյանը:

 ավելին >>

ՎԵՐՋԻՆ ՀՐԱՏԱՐԱԿՈՒՄՆԵՐԸ

20.11.2023

Երիտասարդական Էքսպոյի Կատալոգ

«Քաղաքացիական կրթություն և մասնակցություն» ծրագրի 2023 երիտասարդական էքսպոյի կատալոգում կարող եք ծանոթանալ մասնակից ավելի քան 30 հասարակական կազմակերպություններին, էքսպոյի ընթացքում նախատեսվող 10-ից ավելի միջոցառումներին և դրանք վարող խոսնակներին, ինչպես նաև «Քաղաքացիական կրթություն և մասնակցություն» ծրագրի հակիրճ նկարագրին և ծրագրի հիմքում ընկած «Երիտասարդների դրական զարգացում» մոտեցմանը։