- հայ
- |
- eng
- |
- կայքի քարտեզ
- |
- որոնում
- |
Մեր ապագան մենք ենք կերտում։ Կորոնավիրուսով կամ ցանկացած այլ իրադարձությամբ պայմանավորված տնտեսական ցնցումներից պաշտպանվելիս նույնպես ապագան մենք ենք կերտում։ Ամեն ինչ մեր ձեռքերում է։
Հայաստանն անցել է 2008-09թթ. ճգնաժամով, 2014-15թթ․ ճգնաժամով, և հիմա էլ նոր ցնցում է, որին պետք է արձագանքենք։ Արձագանքման ֆինանսա-տնտեսական բանաձևը նույնն է՝ ապագայի հաշվին լուծել այսօրվա խնդիրը։ Արդեն իսկ հայտարարվել է սոցիալական ու տնտեսության պետական աջակցության մասին, սակայն ո՞րն է լինելու դրա աղբյուրը, և ու՞մ ուսերին ենք դնելու ապագայի բեռը։
Տնտեսությունը կանգ է առել՝ հատկապես այն ոլորտները, որոնք մարդկային շփումների հետ են առնչվում, մարդկանց տեղափոխման հետ են կապված՝ ծառայություններ, տրանսպորտ, տուրիզմ։ Այսպիսի ճգնաժամը հարվածի երկու ուղի ունի՝ երկուսն էլ միաժամանակ։ Մի կողմից նվազում է պահանջարկը՝ ոլորտները կանգ են առնում, չկա շրջանառություն, մյուս կողմից դադարեցվում են ներդրումային ծրագրերը։ Ու սա շղթայաձև սկսում է հարվածել փոխկապակցված ոլորտներին՝ պարտք վերցրած բիզնեսներն այն վերադարձնելու վտանգի առաջ են կանգնում, աշխատատեղեր են կրճատվում, դա էլ իր հերթին հանգեցնում է պահանջարկի ավելի կրճատման։ Համընդհանուր պահանաջարկն ու առաջարկն ընկնում են։ Արդեն իսկ հայտարարված վարկային արձակուրդը որոշակիորեն կմեղմի նկարագրած բացասական շղթան։
2008թ․ ճգնաժամից քաղված դասեր
Այս ճգնաժամից քաղված դասը մեկն է՝ դաս այդպես էլ չքաղեցինք։ Իհարկե, այսօրվա ճգնաժամն իր բովանդակությամբ տարբերվում է նախկինից. դրամը գերարժևորված չի, պահուստները մեծ են, ֆինանսական կայունություն կա, խուճապ չկա։ Բոլորը հասկանում են, որ անհրաժեշտ է, որպեսզի տնտեսություն լիկվիդայնություն մտնի՝ փողը պետք է աշխատի։ Սակայն ինչպե՞ս։ 2008 թվականին Ռուսաստանից վերցրած 500 միլիոն դոլար վարկը կոչված էր հենց լիկվիդայնություն ներարկելուն՝ հիմնականում ինվեստիոցիոն տեսքով, սակայն այդպես էլ անհայտ մնաց դրա արդյունավետությունը։ Բեռը տեխափոխեցինք ապագա։ Ապագայի հաշվին լուծեցինք պահի հարցը։ Արդյո՞ք նույնն ենք կրկնելու, ո՞րն է լինելու տնտեսության աջակցման միջոցների աղբյուրը։ Հակիրճ՝ չքաղված դասերի մասին.
Լուծումներ շատ կան։ Ժամանակն է սուղ։ Սակայն կարևոր է, որ լուծումները, կարճաժամկետ քայլերը լինեն ռազմավարական զարգացման ուղու վրա։ Կարելի է այս պահին ստեղծել ներդրումային հիմնադրամ, կարելի է պարտադիր պայման դնել ներդրումներ ստացողների կողմից իրենց բաժնեմասերի մի մասը հիմնադրամին հանձնելը, իսկ ճգնաժամից հետո դրանք շուկա մտցնելը։ Եթե այսօր ժամանակ չկա կորպորատիվ կառավարման անցնելու, ապա կարելի է դա նախապայմանի, բանակցային համաձայնության կամ այլ կերպ ամրագրել՝ հետագայի համար։ Այո, «հայտնի արտադրամասը, որտեղ կորոնավիրուս կա» պետք է դառնա կորպորացիա, եթե ակնկալում է աջակցություն։ Սակայն, ինչպես ձեռնարկությունների, այնպես էլ անհատների դեպքում նշված լուծումները, ներքին պարտքային շուկայում մասնակցելու պահանջարկի աճը, ճգնաժամը հաղթահարելու միասնական ջանքերը պետք է ամրագրվեն փոխադարձ համաձայնությամբ, սա այն պահն է, որ գիտակցումն ավելի կարևոր է, քան պարտադրումը։ Աջակցության փաթեթով ամրագրված պարտադրանքը պետք է լինի վարքագիծ ու վերաբերմունք փոխելու գիտակցված համաձայնության ընդամենը ձևական ամրագրումը։
Իսկ ներդրումային հիմնադրամի հետագա ճակատագիրն էլ կարող է յուրօրինակ լինել. երբ ճգնաժամը հաղթահարվի, շուկան կայանա և բաժնետոմսերից հիմնադրամն ազատվի՝ վաճառելով դրանք շուկայում, այն կարող է դառնալ առողջապահության ապահովագրության ապագա համակարգի սկզբնական կապիտալի ապահովողը։ Ի վերջո, հենց այս օրերին մարդիկ գիտակցեցին առողջապահության համակարգի կարևորությունը։ Եվ սա կարող է լինել համընդհանուր համաձայնության կարևորագույն սկիզբ։
Համառոտագիրը մշակվել է 18.03.2020թ. կայացած «Կորոնավիրուսով պայմանավորված տնտեսական ճգնաժամի հաղթահարման ուղիները» խորագրով կլոր-սեղան քննարկման արդյունքում «Հայաստանի Հանրապետության դրամավարկային և ֆինանսական հատվածի արդյունավետ հաղորդակցության ուղիների զարգացմանն ուղղված» ծրագրի փորձագիտական խմբի կողմից։ Ծրագիրն իրականացնում է «ԱյՍիԷյչԴի. Մարդկային զարգացման միջազգային կենտրոն»-ը՝ «Տնտեսագիտական կրթության և հետազոտությունների աջակցման կենտրոն» հիմնադրամի ֆինանսական օժանդակությամբ։
ՄԶՄԿ-ն Նոր Հայաստան՝ ժամանակակից խորհրդարան» ծրագրի շրջանակներում հրավիրում է հետաքրքրված ֆիզիկական անձանց կամ անհատ ձեռներեցներին՝ ներկայացնելու հետաքրքրության հայտ` ՀՀ ԱԺ կողմից միջազգային զարգացման գործընկերների հետ համագործակցությունը քարտեզագրելու, համագործակցության նոր հնարավորություններ բացահայտելու և այդ համագործակցությունը արդյունավետորեն համակարգելու, միջնաժամկետ և երկարաժամկետ հեռանկարում արտաքին օժանդակության օգտագործման ընդհանուր ռազմավարության համար անհրաժեշտ հիմնական տվյալներ հայթայթելու և համապարփակ զեկույց ներկայացնելու նպատակով։։
ավելին >>ՄԶՄԿ-ն «Նոր Հայաստան՝ ժամանակակից խորհրդարան» ծրագրի շրջանակներում նախատեսում է իրականացնել ՄԶՄԿ կողմից ներդրված և կիրառվող քաղաքական հաղորդակցության գործիքների արդյունավետության գնահատում, որի համար նախատեսում է ներգրավել կարճաժամկետ փորձագիտական օժանդակություն։
ավելին >>2021թ. մարտի 3-ին տեղի ունեցավ «Լիսաբոն-Վլադիվոստոկ» նախաձեռնության շրջանակներում ստեղծված «Կանաչ Գործարք» աշխատանքային խմբի առաջին տեսակոնֆերանսը: Յոթ երկրների` Ավստրիա, Հայաստան, Գերմանիա, Իտալիա, Ղազախստան, Ռուսաստան և Ֆարանսիա, շրջակա միջավայրի և բիզնես ոլորտի ավելի քան 20 փորձագետներ, ինչպես նաև «Լիսաբոն-Վլադիվոստոկ» նախաձեռնությանը սատարող խոշոր բիզնես ասոցիացիաների ներկայացուցիչները քննարկեցին ԵՄ-ի և ԵԱՏՄ-ի կայուն զարգացման գործողությունների ներդաշնակեցմանն ուղղված ընդհանուր մոտեցումները, այդ թվում նաև մինչև 2050թ. ջերմոցային գազերի արտանետումների կտրուկ նվազման ուղղությամբ գործողությունները: «Լիսաբոն-Վլադիվոստոկ» նախաձեռնության խորհրդի նախագահ Ուլֆ Շնայդերը ընդգծեց. «Կանաչ գործարքը ԵՄ-ի և ԵԱՏՄ-ի միջև երկխոսություն սկսելու դռներ է բացում»: Տեսակոնֆերանսին մասնակցում էր ՄԶՄԿ-ի փորձագետ, կենսաֆիզիկոս, ուրբան միջավայրի, կայունության և կլիմայի փոփոխության մասնագետ Ոսկեհատ Իսախանյանը:
ավելին >>«Քաղաքացիական կրթություն և մասնակցություն» ծրագրի 2023 երիտասարդական էքսպոյի կատալոգում կարող եք ծանոթանալ մասնակից ավելի քան 30 հասարակական կազմակերպություններին, էքսպոյի ընթացքում նախատեսվող 10-ից ավելի միջոցառումներին և դրանք վարող խոսնակներին, ինչպես նաև «Քաղաքացիական կրթություն և մասնակցություն» ծրագրի հակիրճ նկարագրին և ծրագրի հիմքում ընկած «Երիտասարդների դրական զարգացում» մոտեցմանը։