Թղթից դեպի գործ

Գաղտնիք չէ, որ «Եվրոպական հարևանության քաղաքականության» գործողությունների ծրագիրն ընդունված է, ԵՀՔ շրջանակներում ՀՀ-ԵՄ գործողությունների ծրագրով նախատեսված՝ 2007 թվականի ընթացքում իրականացվելիք միջոցառումների պատկառելի ցանկն էլ՝ հաստատված: Ի՞նչ է առաջարկում ԵՀՔ քաղաքական փաստաթուղթը Հայաստանին: Չափազանց պարզ ու հասկանալի գործընթաց՝ նախաձեռնել ԵՄ հետ զուտ համագործակցություն զարգացնելու հեռանկարից դուրս եկող ավելի սերտ հարաբերություններ, ինչը ենթադրում է տնտեսական ինտեգրացիա և քաղաքական համագործակցության խորացում:

ՀՀ կառավարությունը, հիմք ընդունելով ԵՀՔ փաստաթղթում ամրագրված սկզբունքները, 2007-ի հուլիսի 19-ին հաստատեց տարեկան միջոցառումների և առաջնայնությունների ցանկը: Լինենք արդարացի՝ գոնե միգրացիոն ոլորտին նվիրված մասը շարադրված է բավականաչափ հստակ, առանձնացված են խնդիրներն ու սահմանված են պատասխանատուները:

Գործընթացի մեկնարկը տրված է: 2007 թվականի համար սահմանված միջոցառումների շրջանակներում իրականացվում են որոշակի քայլեր, մասնավորապես՝

• անօրինական միգրացիայի կարգավորման նպատակով եվրոպական չորս երկրների հետ կնքվել են ռեադմիսիոն համաձայնագրեր, 10 այլ երկրների հետ համաձայնագրերի կնքման շուրջ բանակցություններն ընթացքի մեջ են,
• փախստականների և ապաստանի հարցերի կարգավորման շրջանակներում շրջանառության մեջ է դրված ՀՀ օրենքի նախագիծ,
• միգրացիոն հոսքերի վերահսկման էլեկտրոնային տվյալների համակարգի մշակման ուղղությամբ առաջին քայլն արված է...

Թվարկումը, թերևս, կարելի է շարունակել: Սակայն այդ ցանկից անհրաժեշտ է առանձնացնել մեկը, որ կարևոր է ոչ միայն ԵՄ-Հայաստան հարաբերությունների տեսանկյունից, այլ նաև խիստ արդիական թե՛ սոցիալական և տնտեսական անվտանգության և թե՛ աշխարհաքաղաքական արագ փոփոխվող ու անկանխատեսելի իրականության պայմաններում:

Արդյո՞ք ոտքը վերմակի չափ է մեկնվել

ՀՀ միգրացիոն ոլորտի կարգավորման խնդիրների շարքում դրվում է չափազանց կարևոր և հավակնոտ առնվազն մեկ առաջադրանք՝ մշակել միգրացիայի և ապաստանի խնդիրների ազգային գործողությունների ծրագիր:

Ունենալ Ազգային գործողությունների ծրագիր նշանակում է ունենալ ՀՀ միգրացիոն ոլորտի կարգավորման հիմնական քաղաքական մի փաստաթուղթ, որում հասցեագրված են ինչպես անօրինական միգրացիայի կանխարգելման, փախստականների և ապաստանի, միգրացիոն հոսքերի վերահսկման, մուտքի և ելքի հարցերի կարգավորման, այնպես էլ բազմաթիվ այլ՝ կառավարության որոշումներում թվարկված կամ չթվարկված խնդիրները: Ահա այս կետում գործընթացը կաղում է: Այստեղ է, որ, կարծես, իրատեսորեն չեն գնահատվել առկա ռեսուրսները, հաշվի չի առնվել, որ ոլորտի պատասխանատու օղակների կարողությունների հզորացման անհրաժեշտություն կա:

Երկաթը տաք է, մնում է ծեծել

Մեռյալ կետից շարժվելու համար առկա է չափազանց նպաստավոր մթնոլորտ և նախադրյալներ.

• ԵՀՔ ԳԾ առկայությունն արդեն իսկ վկայում է այն մասին, որ ինչպես ԵՄ, այնպես էլ ՀՀ կողմից հստակ գիտակցվում է շահերի ողջ համակարգը՝ ներառյալ քաղաքական և տարածքային անվտանգությունը,
• պատկան մարմիններն ունեն հստակ պատկերացում փաստաթղթի վերաբերյալ և քաղաքական կամք այն իրականություն դարձնելու տեսանկյունից,
• միջազգային հանրության կողմից առկա է շահագրգիռ պատրաստակամություն օժանդակելու այս նախաձեռնությանն, ինչպես երկկողմ պաշտոնական հարաբերությունների, այնպես էլ փորձագիտական օժանդակության տրամադրման ուղղություններով,
• հետզհետե ավելի զգալի է դառնում հարցերը հրապարակ հանելու և հրատապ դարձնելու ուղղությամբ հասարակական պահանջարկը:

Ո՞րն է մոտեցումը

Խնդիրների կարևորությունը պարզապես պարտավորեցնում է միավորել առկա ուժերն ու ռեսուրսները, այդ թվում՝ միջազգային և դոնոր, ինչպես նաև տեղական հասարակական կազմակերպությունները:

Իսկ մոտեցումը պիտի լինի փուլային: Առաջին փուլում մեզ անհրաժեշտ է ուսումնասիրել միգրացիոն խնդիրները ԵՀՔ տեսանկյունից, ամրագրել կարևորագույն հանգուցային կետերն ու մշակել քաղաքական փաստաթղթի կառուցվածքը (կմախքը): Այստեղ մեզ աջակցության պիտի գա միջազգային փորձն ու փորձագիտական ներուժը: Անհրաժեշտ է իրականացնել հետազոտական և վերլուծական աշխատանք, առաջադրել հնարավոր լուծումներ և զարգացման սցենարներ:

Երկրորդ փուլը պետք է նախատեսել նախորդի արդյունքում որոշված «կմախքին միս ու արյուն» տալու, փաստաթղթի բովանդակությունը մշակելու համար: Այստեղ անհրաժեշտ է միավորել և՛ պետական, և՛ հասարակական, և՛ միջազգային փորձագիտական ներուժը, օրինակ՝ ստեղծելով միջգերատեսչական հանձնաժողով և դրա ենթակայությամբ գործող աշխատանքային խմբեր:

Երրորդ փուլ. մշակել միգրացիոն ոլորտի կարգավորման քաղաքական փաստաթուղթը կյանքի կոչելու Ազգային ծրագրի գործողությունների ու խնդիրների միասնական և համապարփակ ցանկ՝ առանձնացնելով և սահմանելով պատասխանատու մարմիններն ու կառույցները, ինչպես նաև դրանք իրագործելու համար անհրաժեշտ ֆինանսական և այլ միջոցները:

---

Համառոտագիրը մշակվել է «Աջակցություն Հայաստանում միգրացիոն քաղաքականության մշակմանն ու համապատասխան կարողությունների ձևավորմանը» ծրագրի շրջանակներում 2007թ-ի նոյեմբերի 9-ին կայացած կլոր սեղանի մասնակիցների կողմից արտահայտված կարծիքների հիման վրա: Կլոր սեղանին մասնակցում էին անկախ վերլուծաբաններ, պետական պաշտոնյաներ, միջազգային կառույցների ներկայացուցիչներ: Ծրագիրը ֆինանսավորվում է Եվրոպական միության կողմից: