ՎԵՐԼՈՒԾԱԿԱՆՆԵՐ // 

Հակամարտությունների կարգավորման պատմության նոր էջեր

24.09.2008

Վրացական հնգօրյա դասընթացներ.

Վաղ 90-ականների ազգային ազատագրական կամ անջատողական որակված, շարժումներին, անմիջապես հաջորդած զինված բախումները, 90-ականների կեսերին վերակերպվեցին տարբեր ֆորմատներով ընթացող բանակցությունների, և թվում էր, ուշ թե շուտ, հենց բանակցային գործընթացի արդյունքում էլ պիտի կարգավորվեն: Ավելի քան մեկ տասնամյակ տևած բանակցային գործընթացների բնականոն ընթացքը, սակայն, խախտվեց 2008 թվականի օգոստոսի 8-ին՝ Օլիմպիական խաղերի բացման օրը, երբ վրացական բանակը Հարավային Օսիան զենքի ուժով բռնակցելու փորձ կատարեց: Վրաց-օս-ռուսական ընդամենը հինգ օր տևած պատերազմն այնուամենայնիվ Հարավային Կովկասում հակամարտությունների նորագույն պատմության մեջ որակապես նոր էջ բացեց՝ հնգօրյա պատերազմ գլխագրով:

Հնգօրյա պատերազմը, որը «10 բալանոց սանդղակով» թերևս «2 բալի» հազիվ է ձգում, այնուամենայնիվ ապացուցեց, որ նավթամուղերն իսկապես անձեռնմխելի են՝ հինգ օր տևած ռազմական ծավալուն գործողությունների ընթացքում նավթամուղերը որևէ կերպ չտուժեցին: Հնգօրյա պատերազմն առիթ դարձավ բարձրաձայնելու ժամանակակից աշխարհի միաբևեռության խնդիրը դրանից բխող բոլոր հետևանքներով:

Հնգօրյա պատերազմը նոր հնարավորություններ ու խնդիրներ դրեց առաջին հերթին հենց Հարավային Կովկասի ու հարակից երկրների առջև: Թուրքիան, որը արտաքին և ներքաղաքական էական փոխակերպումներ է ապրում, որակապես նոր՝ էական դերակատարման է ձգտում նաև հարավկովկասյան տարածաշրջանում: Իրաքյան պատերազմում դժվար և հակասական դերակատարում ընտրած Թուրքիան. քրդական հարցում սեփական շահերին հետամուտ, բազմաթիվ անհամաձայնություններ ունի արևմտյան գործընկերների հետ: Ի՞նչ սուր անկյուններ են սպասվում թուրք-եվրոատլանտյան հարաբերություններում Հարավային Կովկասում դերակատարների նոր հավակնությունների պարագայում:

Տարածաշրջանային ծանր քաշայինները.

Հնգօրյա պատերազմի քաղցր պտուղները կարծես թե բաժին ընկան չորրորդին: Թուրքական առանց այն էլ աճող ազդեցությունը Վրաստանում ծաղկելու պարարտ հող գտավ, թե՛ տնտեսական, թե՛ քաղաքական, գուցե թե նաև աշխարհայացքային առումով: Ավելի՛ն, զենքի ուժով տարածաշրջանային հակամարտությունները, մասնավորապես, ղարաբաղյան հակամարտությունը, կարգավորելու հեռանկարների բացառումը բարձրացնում է Թուրքիայի և տարածաշրջանային մյուս ծանրքաշայինների դերը: Ի լրումն, Հարավային Կովկասում և Վրաստանում, մասնավորապես, արևմուտքի ազդեցության աստիճանական աճը երկու ծանրքաշայինների՝ Թուրքիայի և Ռուսաստանի հարաբերությունների որոշակի մերձեցման պատճառ դարձավ: Թուրքիայի առաջ քաշած կայունության և անվտանգության Հարավկովկասյան պլատֆորմի գաղափարը հստակ արտահայտում է նշված միտումները:

Այդուհանդերձ Թուրքական վերջին նախաձեռնությունը խաղից դուրս է թողնում տարածաշրջանի մյուս ազդեցիկ ծանրքաշայինին՝ Իրանին, որը ապացուցել է կարծես, որ առանց իր մասնակցության հնարավոր չէ կարգավորման կայուն լուծումներ գտնել մերձավոր արևելյան բեմահարթակում: Անվիճելի է նաև Իրանի դերակատարումը ղարաբաղյան հակամարտության կարգավորման գործընթացում և Հարավային Կովկասում անվտանգության և կայունության ապահովման խնդրում ընդհանրապես: Զարմանալի չէ, որ ի պատասխան Թուրքական նախաձեռնության Իրանը կարծես ակտիվացրել է տարածաշրջանային քաղաքականությունը Հարավային Կովկասում: Ավելի՛ն, տնտեսական կապերը, քրդական հարցի սրումը և արևմտյան երկրների դիրքորոշումը այդ հարցում որոշակիորեն մերձեցնում են Թուրքիայի և Իրանի հարաբերությունները տարածաշրջանում:

Համաշխարհային տնտեսական ճգնաժամն ու տարածաշրջանային քաղաքական նոր զարգացումները նոր պայմաններ են թելադրում: Պատրա՞ստ ենք արդյոք ընդունել նոր պայմանները, դիմակայել նոր մարտահրավերներին, տեսնել նոր հեռանկարներն ու օգտվել նոր հնարավորություններից: Մինչդեռ տարածաշրջանային փոխկապակցվածության պայմաններում անգամ քաղաքական գործիչները գրեթե անտեղյակ են հարևան երկրներում տիրող իրավիճակին և հարևան երկիր հաճախ չեն էլ այցելում: Հատկանշական է, որ Թեհրան–Անկարա օդային ուղիղ թռիչքներ առայսօր չկան: Անմիջական հաղորդակցության և տեղեկատվության սահմանափակ հոսքերի պարագայում թվում է թե պիտի ավելի կարևորվեր հենց տարածաշրջանային և գլոբալ հիմնախնդիրներին լավ տիրապետող փորձագետների ձայնը: Սակայն, իրականությունն այլ է, և փորձագետների կարծիքի հետ հազվադեպ են հաշվի նստում տարածաշրջանի բոլոր երկրներում: Մինչդեռ փորձագիտական մտքի պակաս Հայաստանում կարծես չկա: Անհրաժեշտ է միայն ամփոփել տարածաշրջանային հնարավոր զարգացումների սցենարներն և դրանց արձագանքման տարբերակներ մշակել՝ երկրի շահերի վրա հիմնվելով:


Համառոտագիրը մշակվել է 2008թ-ի սեպտեմբերի 24-ին կայացած` «Նոր խառնաշփոթն աշխարհում. ՆԱՏՕ-ի և ԵՄ-ի դերը» վերնագրով քննարկման մասնակիցների կողմից արտահայտված կարծիքների հիման վրա: Կլոր սեղանին մասնակցում էին անկախ վերլուծաբաններ, պետական պաշտոնյաներ, միջազգային կառույցների ներկայացուցիչներ: Քննարկումը կազմակերպվել էր Ֆրիդրիխ Էբերտի հիմնադրամի աջակցությամբ:

ՆՈՐՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ

28.03.2024

Վայք խոշորացված համայնքի զարգացման ծրագրերի վերաբերյալ համահամայնքային երիտասարդական քննարկման արդյունքների ամփոփման զեկույց

2024թ. հունվարի 30-ին Վայք խոշորացված համայնքի մի շարք բնակավայրերի ավելի քան 90 բնակիչներ քննարկեցին Վայք խոշորացված համայնքի, մասնավորապես, երիտասարդների կարիքներից բխող զարգացման հինգ ծրագիր, որոնք ՄԶՄԿ-ն մշակել էր Վայքի համայնքապետարանի, Վայքի «Solution HUB» ՀԿ-ի և կազմակերպության շահառու երիտասարդների հետ սերտ համագործակցությամբ։ Քննարկման արդյունքներն ամփոփված են սույն զեկույցում (հասանելի է միայն հայերեն)։

 ավելին >>
27.02.2024

Համայնքային որոշումների կայացման գործընթացներում երիտասարդների մասնակցության մշտադիտարկման համակարգ

Մարդկային զարգացման միջազգային կենտրոնը (ՄԶՄԿ) «Հայաստանի քաղաքացիական կրթություն և մասնակցություն» ծրագրի շրջանակներում մշակել է համայնքային որոշումների կայացման գործընթացներում երիտասարդների մասնակցության մշտադիտարկման համակարգ։ Մշտադիտարկման համակարգը հնարավորություն է տալիս մարզային համայնքներում երիտասարդների առցանց հարցման միջոցով պարզել որոշումների կայացմանը մասնակցության հնարավորությունների վերաբերյալ երիտասարդների իրազեկվածությունը, մասնակցության մակարդակը և դրսևորումները, մասնակցության հնարավորություններով և արդյունքներով երիտասարդների բավարարվածությունը։

 ավելին >>
10.11.2023

ԵՐԻՏԱՍԱՐԴԱԿԱՆ ԷՔՍՊՈ 2023

Ace_Logos.jpg

«Քաղաքացիական կրթություն և մասնակցություն» ծրագիր

 

ԵՐԻՏԱՍԱՐԴԱԿԱՆ ԷՔՍՊՈ

«Երիտասարդ, ակտիվ, լսելի»

Ծրագիր

 Նոյեմբերի 24-26, 2023, Երևան, Անի Պլազա Հյուրանոց

 

«Քաղաքացիական կրթություն և մասնակցություն» ծրագիրն իրականացնում է «Փրոջեքթ Հարմոնի Հայաստան» ՀԿ գլխավորած կոնսորցիումը, որի անդամներն են Մարդկային զարգացման միջազգային կենտրոնը (ՄԶՄԿ), Ժողովրդավարական կրթության հայկական կենտրոն-Սիվիտասը, Կրթական տեխնոլոգիաների ազգային կենտրոնը։ Ծրագիրը հնարավոր է դարձել ամերիկյան ժողովրդի աջակցությամբ՝ ԱՄՆ ՄԶԳ միջոցով: Ծրագրի մասին առավել մանրամասն կարելի է տեղեկանալ և նորություններին հետևել ծրագրի ֆեյսբուքյան էջում:

 ավելին >>

ՏԵՍԱՆՅՈՒԹԵՐ

10.11.2023

ԳԱՎԱՌ ԽՈՇՈՐԱՑՎԱԾ ՀԱՄԱՅՆՔԻ ԶԱՐԳԱՑՄԱՆ ԾՐԱԳՐԵՐԻ ՎԵՐԱԲԵՐՅԱԼ ՀԱՄԱՀԱՄԱՅՆՔԱՅԻՆ ԵՐԻՏԱՍԱՐԴԱԿԱՆ ՔՆՆԱՐԿՄԱՆ ԱՐԴՅՈՒՆՔՆԵՐԻ ԱՄՓՈՓՄԱՆ ԶԵԿՈՒՅՑ

Այս զեկույցը ներկայացնում է ԱՄՆ Միջազգային զարգացման գործակալության (ԱՄՆ ՄԶԳ) կողմից ֆինանսավորվող «Քաղաքացիական կրթություն և մասնակցություն» ծրագրի շրջանակում 2024թ․ օգոստոսի 13-ին Գավառ խոշորացված համայնքում կազմակերպված համահամայնքային երիտասարդական քննարկման արդյունքները։
«Քաղաքացիական կրթություն և մասնակցություն» ծրագրի նպատակն է բարելավել Հայաստանում ֆորմալ և ոչ ֆորմալ քաղաքացիական կրթության որակը՝ խթանելու Հայաստանում երիտասարդների հանրային ներգրավվածությունը և ժողովրդավարական գործընթացները։ Ծրագիրը ֆինանսավորվում է ԱՄՆ ՄԶԳ կողմից և իրականացվում է «ՓԻ-ԷՅՉ Ինթերնեշնլ» կազմակերպության և իր ենթադրամաշնորհառուներ «Մարդկային զարգացման միջազգային կենտրոն» ՀԿ-ի, «Ժողովրդավարական կրթության հայկական կենտրոն-Սիվիտաս» ՀԿ-ի և «Կրթական տեխնոլոգիաների ազգային կենտրոն» ՊՈԱԿ-ի կողմից։

ՎԵՐՋԻՆ ՀՐԱՏԱՐԱԿՈՒՄՆԵՐԸ

17.10.2024

ԳԱՎԱՌ ԽՈՇՈՐԱՑՎԱԾ ՀԱՄԱՅՆՔԻ ԶԱՐԳԱՑՄԱՆ ԾՐԱԳՐԵՐԻ ՎԵՐԱԲԵՐՅԱԼ ՀԱՄԱՀԱՄԱՅՆՔԱՅԻՆ ԵՐԻՏԱՍԱՐԴԱԿԱՆ ՔՆՆԱՐԿՄԱՆ ԱՐԴՅՈՒՆՔՆԵՐԻ ԱՄՓՈՓՄԱՆ ԶԵԿՈՒՅՑ

Այս զեկույցը ներկայացնում է ԱՄՆ Միջազգային զարգացման գործակալության (ԱՄՆ ՄԶԳ) կողմից ֆինանսավորվող «Քաղաքացիական կրթություն և մասնակցություն» ծրագրի շրջանակում 2024թ․ օգոստոսի 13-ին Գավառ խոշորացված համայնքում կազմակերպված համահամայնքային երիտասարդական քննարկման արդյունքները։
«Քաղաքացիական կրթություն և մասնակցություն» ծրագրի նպատակն է բարելավել Հայաստանում ֆորմալ և ոչ ֆորմալ քաղաքացիական կրթության որակը՝ խթանելու Հայաստանում երիտասարդների հանրային ներգրավվածությունը և ժողովրդավարական գործընթացները։ Ծրագիրը ֆինանսավորվում է ԱՄՆ ՄԶԳ կողմից և իրականացվում է «ՓԻ-ԷՅՉ Ինթերնեշնլ» կազմակերպության և իր ենթադրամաշնորհառուներ «Մարդկային զարգացման միջազգային կենտրոն» ՀԿ-ի, «Ժողովրդավարական կրթության հայկական կենտրոն-Սիվիտաս» ՀԿ-ի և «Կրթական տեխնոլոգիաների ազգային կենտրոն» ՊՈԱԿ-ի կողմից։